De nationale economie is onder zijn bewind met 43% gegroeid en democratie is normaal geworden in een land waar dictatuur ooit de norm was. De mensen leven beter, de staatsgrepen, bloedbaden en genocides zijn al lang verleden tijd en Indonesië groeit uit tot een belangrijke internationale speler (4e in bevolking, 16e in economie).

Maar er is iets vreemds gebeurd. Prabowo Subianto is verkozen tot president.

Voormalig generaal Prabowo Subianto is een levend symbool van de slechte oude tijd. Zijn vader kwam uit een rijke familie en was minister in het kabinet van zowel de oprichtingsdictator van Indonesië, Soekarno, als de brute generaal die dertig jaar na hem regeerde, Soeharto.

Prabowo trouwde in 1983 met de dochter van Soeharto en diende als commandant van de speciale strijdkrachten in de strijd tegen verzetsstrijders in het door Indonesië bezette Oost-Timor en separatisten in West-Irian (Nieuw-Guinea). In beide conflicten werd hij beschuldigd van mensenrechtenschendingen.

De beschuldigingen die maar niet weg willen gaan, betreffen het ontvoeren, martelen en vermoorden van pro-democratische demonstranten tijdens de geweldloze campagne om Soeharto af te zetten in 1998. "Het waren mijn superieuren die me vertelden wat ik moest doen," hield Prabowo tien jaar geleden tijdens zijn eerste presidentiële debat vol, maar dat is juridisch niet echt een verdediging.

Prabowo werd ook beschuldigd van het aanzetten tot de anti-Chinese pogroms die Jakarta teisterden in de laatste dagen van Soeharto's bewind in 1998. Hij werd oneervol ontslagen uit het leger en de Verenigde Staten verboden hem binnen te komen vanwege mensenrechtenschendingen. (Het verbod werd pas in 2020 opgeheven door Donald Trump).

Maar hij keerde terug uit ballingschap in 2009 en richtte een rechtse ultranationalistische partij op. Met de onbeperkte financiële middelen van zijn miljardairsbroer Hashim Djojohadikusomo stelde hij zich kandidaat voor het presidentschap in 2014 en 2019, maar zelfs met de steun van de andere zakentycoons die de Indonesische media controleren, werd hij beide keren door Jokowi verslagen.

In die tijd hield Prabowo's politieke stijl het midden tussen Juan Peron en Benito Mussolini, strijdlustig tegen het buitenland en overdreven dramatisch: soms kwam hij aan op bijeenkomsten terwijl hij op een volbloed paard zat. Maar hij krijgt tegenwoordig beter politiek advies en speelt liever een welwillende opa die slecht danst op TikTok.

Die verandering van gezicht zou echter niet genoeg zijn geweest om hem het presidentschap te bezorgen zonder de hulp van Jokowi zelf, die Prabowo uit de kou haalde en hem in 2019 minister van Defensie maakte. Dit verbaasde mensen die Jokowi bewonderden enorm, maar gaandeweg werd het complot duidelijk.

Nepotisme is altijd een vloek geweest in de Indonesische politiek, en het blijkt dat Jokowi er niet immuun voor was. Misschien rechtvaardigde hij zijn acties door zichzelf wijs te maken dat iemand als Prabowo anders zijn nalatenschap zou verpesten als hij er niet meer was (de grondwet zegt dat twee termijnen de limiet is), maar in elk geval sloot hij een geheime deal met zijn rivaal van toen.

Natuurlijk zal niemand dat publiekelijk toegeven, maar daden zeggen meer dan woorden. Prabowo minister van Defensie maken was slechts de eerste stap. De deal was dat Prabowo Jokowi's oudste zoon Gibran Rakabuming zijn running mate zou maken als vicepresident bij de verkiezingen van 2024 in ruil voor Jokowi's steun.

Het werkte: De Indonesische kiezers hadden maar een beperkte keuze toen de 'good guy' en de 'bad guy' een deal hadden gesloten. Maar het vicepresidentschap is misschien niet meer waard dan "een emmer warm spuug", zoals de voormalige Amerikaanse vicepresident John Nance Garner ooit zijn Texaanse collega en toekomstige vicepresident Lyndon B. Johnson waarschuwde (en hij zei niet echt 'spuug').

Er zit natuurlijk een coalitie van partijen achter deze deal, maar het is moeilijk te geloven dat Jokowi's 36-jarige zoon, een politieke nieuweling, een partij zal zijn voor de meedogenloze Prabowo, een 72-jarige veteraan uit zowel de politieke oorlogen als de echte moordzones uit het verleden.

Maar Jokowi was zelf ook een beetje een amateur. Hij was de zoon van een houtverkoper en verdiende zijn geld als exporteur van houten meubels voordat hij in 2005 werd gekozen tot burgemeester van zijn geboortestad Surakarta in Midden-Java. Zijn eenvoudige levensstijl, zijn praktische aanpak van de problemen van de stad en zijn pure onkreukbaarheid bezorgden hem een nationale reputatie.

In 2012 won hij met gemak de verkiezing tot gouverneur van Jakarta, de enorme, disfunctionele hoofdstad van Indonesië, en in nog eens twee jaar werd hij president. Zijn eenvoud was zijn kracht, maar de leercurve was steil en hij heeft misschien een paar lessen gemist op weg naar de top.

De huidige deal zal waarschijnlijk niet werken en Jokowi's vermogen om de koers van de nieuwe regering te bepalen (via zijn zoon Gibran) zal een stuk minder zijn dan hij denkt.

Author

Gwynne Dyer is an independent journalist whose articles are published in 45 countries.

Gwynne Dyer