Franco was een fascistische generaal die de Spaanse Republiek omver wierp, een burgeroorlog won die meer dan een half miljoen mensen het leven kostte en Spanje 35 jaar lang met ijzeren hand regeerde. Hitler en Mussolini waren zijn bondgenoten (hoewel hij Spanje uit de Tweede Wereldoorlog hield), en Franco was een door en door slecht mens - maar hij stierf bijna vijftig jaar geleden.

Spanje is een democratie sinds 1975, maar Abascal mag ervan dromen om Franco's schoenen te vullen. Maar hoewel zijn Vox-partij een grote doorbraak had bij de laatste verkiezingen in 2019 en bijna een zesde van de zetels in het Spaanse parlement won, voorspellen de laatste peilingen dat Vox zal zakken van 52 zetels de vorige keer naar slechts 36 deze keer.

Waarom horen we dan nog iets over de Spaanse verkiezingen buiten Spanje? Omdat wordt voorspeld dat de leidende centrumrechtse Volkspartij (PP) deze keer de meeste zetels zal winnen, maar niet genoeg (176 zetels) om alleen een regering te vormen. De enige manier om een meerderheidsregering te vormen is door een coalitie te vormen met Vox.

Als dat gebeurt, dan zal (om de media te citeren) "voor het eerst sinds Franco een extreem-rechtse, neofascistische partij in de regering zitten" in Spanje. Maar niet ver 'in de regering', want Vox zou de junior partner zijn in een coalitieregering. Bovendien voorspellen de peilingen een meerderheid van precies één zetel voor de geplande coalitie.

De laatst gepubliceerde peilingen zullen zondag bijna een week oud zijn, dus die voorspelling kan al onwaar zijn. Maar 'fascisten bijna aan de macht' is de beste verhaallijn die beschikbaar is voor degenen die de verkiezingen verslaan - en als de feiten die bewering niet ondersteunen, versier dan de trendlijn.

De trendlijn is veelbelovender, omdat je Spanje dan kunt gebruiken als symbool voor wat er in heel Europa zou kunnen gebeuren (als je paniek wilt zaaien). In Italië is immers onlangs een coalitie met populistische, nationalistische en 'softfascistische' partijen aan de macht gekomen (hoewel premier Giorgia Meloni momenteel de fascistische stukjes soft aanpakt).

De extreem-rechtse, anti-immigranten, ultranationalistische partij 'Alternative für Deutschland' werd de grootste oppositiepartij in de Duitse Bondsdag tijdens de federale verkiezingen van 2017 (hoewel ze in 2021 terugviel naar de vijfde plaats).

De National Rally, die een vergelijkbare positie inneemt in het Franse politieke spectrum, doet het beter. Het kreeg een boost in de opiniepeilingen in de nasleep van de rellen van vorige maand (nadat de politie een tiener uit een minderheid had vermoord), en voormalig leider Marine Le Pen kreeg 41% van de stemmen in de presidentsverkiezingen van 2022.

De extreem-rechtse Finse Partij maakt deel uit van de nieuwe rechtse coalitieregering in Finland, en de Oostenrijkse en Nederlandse extreem-rechtse partijen hebben vergelijkbare veelbelovende vooruitzichten in de komende verkiezingen daar.

Daar houdt het op, want de landen verder naar het oosten, hoewel even democratisch (met uitzondering van Hongarije), hebben andere prioriteiten en volgen andere trends. Maar West-Europese landen hebben echt de neiging om op hetzelfde ritme te dansen, dus is de opkomst (als je het zo kunt noemen) van Vox in Spanje een voorbode van dingen die komen gaan?

Niet precies, hoewel Santiago Abascal wel probeert die verbanden te leggen. (De 'anti-Europeanen die baby's neersteken' waar hij over fantaseert verwijzen naar de rellen in Frankrijk vorige maand, niet naar iets in Spanje). Nationalistische grieven zijn meestal te specifiek om gemakkelijk grenzen te overschrijden - maar soms komt er een gemeenschappelijke zaak voorbij.

De anti-immigrantenzaak is het enige gemeenschappelijke thema dat hard-rechtse partijen van Spanje tot Polen energie geeft, maar Spanje is waarschijnlijk de verkeerde plek om een doorbraak op dit front te verwachten. Het is een van de weinige Europese landen waar hard links populair genoeg is om te wedijveren met hard rechts (misschien een overblijfsel van de burgeroorlog), dus het is onwaarschijnlijk dat het de aanval zal leiden.

Het enige dat de Voxen en Rallies en Alternatives echt kracht zou kunnen geven, is een zeer grote golf klimaatvluchtelingen die Europa binnenstroomt vanuit landen in het zuiden en zuidoosten.

Er wonen een miljard mensen binnen duizend kilometer van de grenzen van de Europese Unie, voornamelijk in landen die veel armer en heter zijn dan de EU-lidstaten - en die landen worden nog heter.

Als slechts één procent van hen besluit dat ze geen andere keuze hebben dan te verhuizen, kloppen er al snel tien miljoen mensen op de deuren van Europa (of beter gezegd, proberen over de hekken en muren te klimmen). En kijk wat er dan met de politiek van Europa gebeurt.

Author

Gwynne Dyer is an independent journalist whose articles are published in 45 countries.

Gwynne Dyer