Vrijwel iedereen is zich ervan bewust dat sommige dieren op het punt staan uit te sterven. Neem de laatste twee overgebleven noordelijke witte neushoorns ter wereld, Najin en Fatu (beide vrouwtjes), die onder constante bescherming leven van stropers in Ol Pejeta Conservancy in Kenia. Hun laatste hoop op voortplanting stierf op 19 maart 2018, waardoor de hele ondersoort binnen enkele jaren zal uitsterven, tenzij de wetenschap kan ingrijpen.

Er zijn verschillende organisaties over de hele wereld die de toestand van de dieren op onze planeet in de gaten houden - onder andere het Wereld Natuur Fonds(WWF) en de International Union for Conservation of Nature(IUCN) Fauna & Flora International(FFI). Zij houden op een waardige manier bij welke diersoorten beschermd moeten worden en soms zijn er plannen om het verlies van een diersoort te voorkomen. Kijk bijvoorbeeld naar de Iberische lynx, die op de Rode Lijst van de IUCN van bedreigd naar kwetsbaar is gegaan. Petje af voor de vijf Portugese en twee Spaanse organisaties die samenwerken aan een fok- en uitzetprogramma in gevangenschap.

Maar hoe zit het met ons?

Zullen wij mensen ooit de weg van de dinosauriërs opgaan en volledig uitsterven? Het is een goede vraag en blijkbaar is het korte antwoord ja. Het is misschien nog ver weg, maar fossielen tonen aan dat alles uiteindelijk uitsterft. Er wordt gezegd dat van alle soorten die ooit geleefd hebben, 99,9% is uitgestorven.

Neanderthalers, Denisovanen, Homo erectus zijn allemaal verdwenen, waardoor alleen Homo sapiens overblijft. Wij. En het lijkt erop dat wij mensen onvermijdelijk op uitsterven afstevenen. De vraag is niet óf we uitsterven, maar wanneer. En het ziet ernaar uit dat we onszelf op eigen kracht zullen uitroeien.

Mensen zijn kwetsbaar en zijn grote, warmbloedige wezens met een snelle stofwisseling. We kunnen niet goed omgaan met ecologische verstoringen en moeten om de paar uur bijtanken, in tegenstelling tot koudbloedige wezens die een hele tijd kunnen overleven op een karig dieet. We brengen onszelf in gevaar telkens als er een verstoring of een tekort is aan iets in onze voedselketen, wat de oorzaak ook is, of het nu gaat om de opwarming van de aarde, ijstijden of andere rampen. Wat als bijvoorbeeld al het gras in de wereld zou sterven en de consumenten die zich daarmee voeden - koeien, konijnen, insecten, enzovoort - geen voedsel meer zouden hebben? Ze zouden verhongeren en sterven, tenzij ze op een ander dieet zouden kunnen overstappen, wat dan weer de voedselketen van iets anders zou onderbreken, enzovoort. Tyrannosaurussen stierven blijkbaar snel uit toen de impact van de winter voedsel schaars maakte.

We zijn overal

En we zijn niet alleen overal, we zijn er ook in overvloed. Op dit moment zijn er meer dan 8 miljard mensen, dus we zijn blijkbaar een van de meest voorkomende dieren op aarde, meer dan alle wilde zoogdieren. Zelfs als we uitgaan van een pandemie of een kernoorlog die 99% van de bevolking uitroeit, kunnen miljoenen mensen een massa-extinctie overleven en opnieuw opbouwen. Als we bijvoorbeeld tien jaar van tevoren gewaarschuwd worden voor een inslag van een asteroïde, kunnen mensen waarschijnlijk genoeg spullen opslaan om jaren van duisternis of kou te overleven, waardoor misschien een groot deel van de bevolking gered kan worden. Langdurige verstoringen, zoals ijstijden, zouden kunnen leiden tot wijdverspreide conflicten en bevolkingscrashes, maar beschavingen zouden waarschijnlijk kunnen overleven. We leven lang, met lange generatietijden, en hebben het grootste geografische bereik van alle zoogdieren: we bewonen alle continenten, afgelegen oceanische eilanden en habitats die zo divers zijn als woestijnen, toendra's en regenwouden.

Maar dit aanpassingsvermogen maakt ons soms onze eigen ergste vijand, te slim voor ons eigen bestwil. Iets in de wereld veranderen betekent soms dat het ten kwade verandert en nieuwe gevaren creëert - kernwapens, vervuiling, overbevolking, klimaatverandering en pandemieën.

Naar mijn mening zijn we waarschijnlijk al bezocht door 'buitenaardse' soorten en is Planeet Aarde waarschijnlijk al afgewezen als bestemming. Wie zou het willen opnemen tegen een soort die niet op zijn minst kan stoppen met elkaar te doden of hun eigen voedselvoorraad te redden? We moeten wel lijken op mieren die onderling vechten en proberen andere 'stammen' te domineren om wat lijkt op egoïstische redenen.

Ze zeggen dat er geen val zo dodelijk is als de val die we voor onszelf hebben gezet, met een dunne lijn tussen effectieve planning en overplanning. Zijn we zo verstrikt geraakt in de details dat we het grotere geheel uit het oog zijn verloren?

Author

Marilyn writes regularly for The Portugal News, and has lived in the Algarve for some years. A dog-lover, she has lived in Ireland, UK, Bermuda and the Isle of Man. 

Marilyn Sheridan